Logo Biblioteka Publiczna
MiG Szamotuły
im. Edmunda Calliera

Edmund Callier – żołnierz, nauczyciel języków obcych, publicysta, pisarz, historyk, regionalista, krajoznawca, księgarz, działacz społeczno-polityczny.

Urodził się w 1833 r. w Szamotułach.

Naukę w poznańskim gimnazjum przerwał w 1847 r., by rozpocząć praktykę w sklepach. Chęć przeżycia przygód spowodowała, że jako ochotnik wstąpił do armii pruskiej podczas wojny szlezwickiej (1848-1850). Po zwolnieniu pracował jako urzędnik we Wrześni. W 1854 r. przedostał się do Francji i wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. Jako prosty  żołnierz brał udział w wojnie krymskiej (1853-1856). Później przebywał w Egipcie, gdzie nadzorował robotników zatrudnionych przy budowie Kanału Sueskiego, a następnie w Algierze, gdzie za żołnierskie zasługi otrzymał stopień oficerski.

W Konstantynopolu zetknął się z Adamem Mickiewiczem, krótko przed śmiercią poety. To wydarzenie rozbudziło w Callierze zainteresowanie sprawami ujarzmionej ojczyzny.   W czasie Powstania Styczniowego mianowany pułkownikiem, był naczelnikiem powstańców na Mazowszu (był pierwszym powstańcem z Wielkiego Księstwa Poznańskiego). Callier hołdował walce partyzanckiej, polegającej na ciągłym nękaniu  nieprzyjaciela niezbyt dużymi, ale ruchliwymi oddziałami.  W wyniku nieporozumień z Rządem Narodowym podał się do dymisji i wyjechał do Paryża, skąd powrócił w lutym 1864 r. Jako organizator sił zbrojnych na Pomorzu objął dowództwo nad oddziałem, który miał wkroczyć do Królestwa. Aresztowany wskutek zdrady,  więziony był w Brodnicy i Berlinie, sądzony w procesie Polaków i skazany na rok więzienia. Karę odbył w twierdzy grudziądzkiej.  Po powrocie do Poznania w 1866 r. został administratorem Dziennika Poznańskiego  i na tym stanowisku pozostał prawie do końca życia. W 1870 r. założył księgarnię antykwaryczną w Poznaniu, a w latach: 1871-73 był redaktorem Tygodnika Wielkopolskiego. Zajmował się także pracą naukową, głównie geografią historyczną regionu poznańskiego.  Uważany jest za jednego z pierwszych  regionalistów i krajoznawców, jest autorem wielu monografii  poszczególnych powiatów wielkopolskich.  Rozgłos i sławę historyka zdobył  E.Callier po ogłoszeniu w 1882 r. Uwag krytycznych nad Słownikiem Geograficznym Królestwa Polskiego . Publikacja ta spowodowała, że zaproponowano mu stałą współpracę z twórcami tego monumentalnego dzieła. Jednocześnie zajmował się pisaniem prac historycznych.

Wielokierunkowa działalność  i aktywny udział w pracach różnych stowarzyszeń i organizacji zdobyły mu sympatię we wszystkich grupach społeczeństwa poznańskiego. Był aktywnym członkiem PTPN, Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, Towarzystwa Przemysłowców i in.

W 1870 ożenił się z Aleksandrą Grodnicką, dziennikarką i tłumaczką. Miał czworo dzieci: Kazimierza, Bronisława, Helenę i Henrykę.

Zmarł w 1893 r. w Poznaniu.

wg  opracowania Romualda Krygiera

Skip to content